Người cao tuổi kém tiêu hóa thì phải làm sao? (Phần 1)

Chuyên gia viết bài: PGS.TS.BS Lâm Việt Trung

Phó giám đốc phụ trách chuyên môn, Bệnh viện Chợ Rẫy. Phó chủ tịch Hội Nuôi Dưỡng Đường Tĩnh Mạch và Đường Tiêu Hóa Việt Nam (VietSPEN). Phó Chủ nhiệm Bộ môn Ngoại tổng quát, Trường Y, Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh. Nguyên Trưởng khoa ngoại Tiêu hóa, Bệnh viện Chợ Rẫy

Ngày cập nhật: 22/10/2025

Mục lục

Tỷ lệ thiếu men tụy gia tăng khi tuổi càng cao

Triệu chứng thiếu men tụy ở người lớn tuổi
Vì sao người lớn tuổi dễ bị thiếu men tụy?

Có những bữa cơm không còn ngon như trước, bụng thì đau và đầy, người thì mệt và sụt cân… mà không biết vì sao. Tôi đã gặp rất nhiều người cao tuổi than phiền như vậy – và nguyên nhân hóa ra lại đến từ một “nhà máy men” trong cơ thể đang yếu dần đi theo tuổi tác. Đó chính là tuyến tụy, khi suy giảm chức năng sẽ dẫn đến thiếu men tụy – một tình trạng âm thầm nhưng ảnh hưởng rõ rệt đến sức khỏe tiêu hóa.

1. Tỷ lệ thiếu men tụy gia tăng khi tuổi càng cao

Càng lớn tuổi, tuyến tụy – nơi sản sinh ra các men tiêu hóa giúp cơ thể hấp thu chất béo, tinh bột, đạm – càng dễ bị teo nhỏ, xơ hóa, dẫn đến giảm tiết men. Điều này khiến việc tiêu hóa trở nên khó khăn hơn, chậm hấp thu, thậm chí là suy dinh dưỡng. Theo một số nghiên cứu, có đến 1/5 người cao tuổi khoẻ mạnh bị thiếu men tụy.

2. Triệu chứng thiếu men tụy ở người lớn tuổi

Một điều đáng lo là rất nhiều triệu chứng của thiếu men tụy ở người lớn tuổi dễ bị bỏ qua vì nghĩ đơn giản là “già rồi thì phải thế”, hoặc đổ lỗi cho thay đổi hệ vi sinh đường ruột. Trong khi đó, tình trạng thiếu men tụy lại là một nguyên nhân tiềm ẩn, và có thể cải thiện nếu điều trị kịp thời.

Các dấu hiệu thường gặp như:

• Đầy bụng, chướng hơi: Cảm giác bụng căng, khó chịu sau khi ăn, hay bị ợ hơi hoặc xì hơi nhiều hơn bình thường.

• Tiêu chảy hoặc phân mỡ: Phân lỏng, nhiều nước, có thể nổi trên mặt nước, màu nhạt, có mùi hôi và khó rửa sạch do chứa nhiều mỡ chưa tiêu hóa hết.

• Sụt cân không chủ ý: Dù ăn uống bình thường nhưng vẫn bị giảm cân.

• Mệt mỏi, yếu sức: Do thiếu năng lượng và các vitamin quan trọng, người bệnh thường cảm thấy mệt mỏi, giảm sức lực.

• Thiếu vitamin tan trong dầu (A, D, E, K): Có thể gây ra các vấn đề như nhìn kém về đêm (thiếu vitamin A), đau nhức xương hoặc dễ gãy xương (thiếu vitamin D), dễ bầm tím hoặc chảy máu (thiếu vitamin K), tê bì tay chân (thiếu vitamin E).

• Nếu kéo dài, có thể dẫn đến suy dinh dưỡng, giảm cơ, yếu cơ.

Các triệu chứng này thường âm thầm, không rõ ràng nên dễ nhầm với những bệnh tiêu hóa khác. Chúng tôi luôn khuyên người lớn tuổi và người chăm sóc hãy lắng nghe cơ thể, đừng bỏ qua những thay đổi nhỏ. Nếu có những dấu hiệu kể trên, nên đi khám sớm để được chẩn đoán và điều trị đúng– vì tiêu hoá tốt chính là nền tảng của một tuổi già khoẻ mạnh và vui sống.

3. Vì sao người lớn tuổi dễ bị thiếu men tụy?

Tuổi càng cao, tuyến tụy càng suy giảm chức năng do lão hóa – đây là nguyên nhân phổ biến nhất. Ngoài ra, các bệnh như viêm tụy mạn, từng phẫu thuật tụy hoặc dạ dày, tắc ống tụy, ung thư tụy, suy tim mạn, xơ vữa động mạch, tiểu đường…cũng có thể làm giảm khả năng tiết men tụy.

Còn tiếp

Xem thêm:

Tài liệu tham khảo:

1. The Ageing Pancreas: A Systematic Review of the Evidence and Analysis of the Consequences. Löhr JM, Panic N, Vujasinovic M, Verbeke CS. Journal of Internal Medicine. 2018;283(5):446-460. doi:10.1111/joim.12745.

2. Causes of Exocrine Pancreatic Insufficiency Other Than Chronic Pancreatitis. Kunovský L, Dítě P, Jabandžiev P, et al. Journal of Clinical Medicine. 2021;10(24):5779. doi:10.3390/jcm10245779.

3. AGA Clinical Practice Update on the Epidemiology, Evaluation, and Management of Exocrine Pancreatic Insufficiency: Expert Review. Whitcomb DC, Buchner AM, Forsmark CE. Gastroenterology. 2023;165(5):1292-1301. doi:10.1053/j.gastro.2023.07.007.

4. Herzig KH, Purhonen AK, Räsänen KM, Idziak J, Juvonen P, Phillps R, Walkowiak J. Fecal pancreatic elastase-1 levels in older individuals without known gastrointestinal diseases or diabetes mellitus. BMC Geriatr. 2011 Jan 25;11:4. doi: 10.1186/1471-2318-11-4. PMID: 21266058; PMCID: PMC3039595.

5. Less Common Etiologies of Exocrine Pancreatic Insufficiency. Singh VK, Haupt ME, Geller DE, Hall JA, Quintana Diez PM. World Journal of Gastroenterology. 2017;23(39):7059-7076. doi:10.3748/wjg.v23.i39.7059.

6. Heart Failure and Pancreas Exocrine Insufficiency: Pathophysiological Mechanisms and Clinical Point of View. Dams OC, Vijver MAT, van Veldhuisen CL, et al. Journal of Clinical Medicine. 2022;11(14):4128. doi:10.3390/jcm11144128.

7. Pancreatic Exocrine Insufficiency in Patients With Chronic Heart Failure and Its Possible Association With Appetite Loss. Xia T, Chai X, Shen J. PloS One. 2017;12(11):e0187804. doi:10.1371/journal.pone.0187804.

8. Chronic Pancreatitis and the Heart Disease: Still Terra Incognita?. Nikolic S, Dugic A, Steiner C, et al. World Journal of Gastroenterology. 2019;25(44):6561-6570. doi:10.3748/wjg.v25.i44.6561.

9. Atherosclerosis and Pancreatic Damage. Rosso D, Carnazzo G, Giarelli L, Motta L, Maugeri D. Archives of Gerontology and Geriatrics. 2001;32(2):95-100. doi:10.1016/s0167-4943(00)00088-1.