5 điều lưu ý để phòng ngừa cúm khi vào mùa đông xuân

Đông xuân (tháng 10 đến tháng 2 năm sau) – mùa của những cơn gió lạnh len qua từng góc phố và những ngày lễ tết rộn ràng khi mọi người quây quần bên nhau. Thế nhưng, đây cũng là thời điểm virus cúm hoạt động mạnh và chỉ một cái hắt hơi cũng có thể lây cúm cho cả nhà. Sau những biến động khí hậu cực đoan, mưa lớn và ngập lụt, mùa đông xuân năm nay được dự báo là thời điểm cúm bùng phát mạnh hơn, với nguy cơ biến chứng nặng và lây lan nhanh chóng.

Trong bài viết này, bạn sẽ khám phá 5 điều lưu ý để phòng ngừa cúm vào mùa đông xuân – những bí quyết đơn giản nhưng hiệu quả, giúp bạn và gia đình an toàn hơn trước virus cúm đang rình rập ngoài kia.

Điều 1: Tiêm phòng – Lá chắn đầu tiên

Tiêm vắc xin cúm định kỳ là biện pháp phòng ngừa chủ động giúp giảm nguy cơ mắc cúm và hạn chế biến chứng nặng. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Bộ Y tế Việt Nam đều khuyến cáo nên tiêm phòng cúm hằng năm, đặc biệt với người già, trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai và những ai có bệnh nền. Vắc xin cần thời gian để phát huy tác dụng, do đó không nên chờ đến khi dịch bùng phát mới tiêm phòng. Hãy đặt lịch tiêm càng sớm càng tốt, trước mùa đông xuân, để cơ thể kịp tạo kháng thể bảo vệ. 

Hiện nay ở Việt Nam có lưu hành vaccine cúm mùa bắc bán cầu và vaccine mùa nam bán cầu, được cập nhật định kì các thành phần kháng nguyên virus cúm theo khuyến cáo của WHO. Lý do là virus cúm lưu hành quanh năm ở Việt Nam, đặc biệt thường tăng cao hơn ở miền bắc và miền trung vào mùa đông xuân, bão lũ như hiện nay và ở miền nam khi giao mùa. 

Tôi muốn hướng dẫn các bạn cách nhận biết các loại vaccine cúm này như sau:

Vaccine cúm mùa bắc bán cầu thường sẵn có vào mùa đông xuân, từ khoảng tháng 10 hàng năm và trên vỏ hộp vaccine sẽ có in thông tin mùa bắc bán cầu tương ứng. Ví dụ: 2025/2026 SEASON

Vaccine mùa nam bán cầu thường sẵn có từ khoảng tháng 4 hàng năm, và trên vỏ hộp vaccine sẽ có in thông tin mùa nam bán cầu tương ứng. Ví dụ: 2025 SEASON

Người có hen và COPD (Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính) – càng cần phải đề phòng cúm!

Đối với người có COPD hoặc hen, thì tiêm phòng hằng năm lại càng quan trọng hơn, bởi chỉ một đợt cúm cũng có thể khiến bệnh trở nặng, khởi phát đợt cấp, thậm chí dẫn đến suy hô hấp, nhập viện, hoặc tử vong.

Nghiên cứu đã cho thấy vaccine phòng cúm giúp:

• Giảm một nửa số lần và thời gian các đợt cấp của bệnh hen, giảm khoảng 2,5 lần đối với bệnh COPD.
• Giảm 16,7% số lần phải dùng corticosteroid đường uống ở bệnh hen, giảm 3,6 lần số đợt phải dùng kháng sinh ở bệnh COPD.
• Giảm khoảng 2,3 lần nguy cơ nhập viện và thời gian nằm viện ở người có hen hoặc COPD

Vaccine cúm có hiệu quả và độ an toàn cao kể cả khi người bệnh đang sử dụng thuốc điều trị hen hoặc COPD như thuốc giãn phế quản hay corticoid dạng hít. Trong trường hợp đang dùng prednisolone liều cao (>20 mg/ngày), nên đợi khoảng 2 tuần sau khi ngưng thuốc, khi tình trạng bệnh đã ổn định trước khi tiêm vaccine cúm.

Điều 2: Giữ môi trường thông thoáng

Giữ ấm là cần thiết, nhưng đừng để không khí tù đọng trong phòng kín – đây là điều kiện lý tưởng để virus cúm lơ lửng và lây lan. Hãy mở cửa vài lần mỗi ngày hoặc dùng máy lọc không khí nếu có. Khi trò chuyện, giữ khoảng cách ít nhất một cánh tay và hạn chế tụ tập đông người trong không gian kín.

Điều 3: Vệ sinh tay và bề mặt

Virus cúm dễ bám trên tay nắm cửa, điện thoại, bàn làm việc… rồi xâm nhập khi bạn chạm tay lên mặt. Rửa tay thường xuyên, che miệng khi ho bằng khuỷu tay và lau sạch các bề mặt chạm nhiều lần mỗi ngày.

Điều 4: Tăng sức đề kháng

Ăn thêm thực phẩm giàu vitamin C, protein nạc, rau xanh; ngủ đủ giấc và duy trì vận động nhẹ để củng cố hệ miễn dịch.

Điều 5: Nhận biết sớm – xử lý kịp thời

Khi có sốt, ho, đau họng, hãy chú ý theo dõi triệu chứng và chủ động đi khám sớm, đồng thời tuân thủ cách ly nếu mắc cúm để bảo vệ gia đình và cộng đồng.

Xem thêm:

• Diễn biến bất thường của dịch cúm đầu năm 2025: Thực trạng và giải pháp
• Cúm ở Việt Nam có còn là căn bệnh theo mùa?
• Lợi ích của tiêm phòng cúm trên đối tượng dễ tổn thương

TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1] Singanayagam A, Joshi PV, Mallia P, Johnston SL. Viruses exacerbating chronic pulmonary disease: the role of immune modulation. BMC Med. 2012;10:27. Published 2012 Mar 15. doi:10.1186/1741-7015-10-27

[2] Halpin DMG, Criner GJ, Papi A, et al. Global Initiative for the Diagnosis, Management, and Prevention of Chronic Obstructive Lung Disease. The 2020 GOLD Science Committee Report on COVID-19 and Chronic Obstructive Pulmonary Disease. Am J Respir Crit Care Med. 2021;203(1):24-36. doi:10.1164/rccm.202009-3533SO

[3] Kostinov M, Chuchalin A, Chebykina A, et al. Clinical status and cytokine profiles in patients with asthma or chronic obstructive pulmonary disease vaccinated against influenza. PLoS One. 2025;20(2):e0313539. Published 2025 Feb 12. doi:10.1371/journal.pone.0313539

[4] Inoue S, Shibata Y, Takabatake N, Igarashi A, Abe S, Kubota I. Influence of corticosteroid therapy on the serum antibody response to influenza vaccine in elderly patients with chronic pulmonary diseases. EXCLI J. 2013;12:760-765. Published 2013 Aug 29.

[5]. Prevention of Acute Exacerbations of COPD: American College of Chest Physicians and Canadian Thoracic Society Guideline. Criner GJ, Bourbeau J, Diekemper RL, et al. Chest. 2015;147(4):894-942. doi:10.1378/chest.14-1676.

[6]  Influenza Vaccine for Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD). Kopsaftis Z, Wood-Baker R, Poole P. The Cochrane Database of Systematic Reviews. 2018;6:CD002733. doi:10.1002/14651858.CD002733.pub3.

[7] Seasonal Influenza Vaccination in Patients With COPD: A Systematic Literature Review. Bekkat-Berkani R, Wilkinson T, Buchy P, et al. BMC Pulmonary Medicine. 2017;17(1):79. doi:10.1186/s12890-017-0420-8

[8] Wang S, Song J, Zhang H. The effectiveness of social distancing in reducing transmission during influenza epidemics: A systematic review. Public Health Nurs. 2023;40(1):208-217. doi:10.1111/phn.13146

[9] World Health Organization. Coronavirus disease (COVID-19): Similarities and differences with influenza. Published October 14, 2024. Accessed November 6, 2025. https://www.who.int/news-room/questions-and-answers/item/coronavirus-disease-covid-19-similarities-and-differences-with-influenza