Điều trị tiêu chảy cấp ở người lớn như thế nào?

Chuyên gia viết bài: PGS.TS.BS Bùi Hữu Hoàng

Ban Chuyên gia, Bệnh viện Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh / Chủ tịch Liên Chi Hội Gan mật TP. Hồ Chí Minh (HASLD)

Ngày cập nhật: 30/7/2024

Mục lục

Bổ sung nước và điện giải
Sử dụng kháng sinh
Điều trị triệu chứng bằng thuốc
Hướng dẫn về dinh dưỡng

Việc xử lý tiêu chảy cấp tính ở người lớn bắt đầu bằng các biện pháp chung như bổ sung nước, điện giải và duy trì dinh dưỡng, điều chỉnh chế độ ăn hợp lý. Khi chúng ta bị tiêu chảy cấp mà có các triệu chứng gây phiền toái, ảnh hưởng đến sinh hoạt, công việc của mìn thì việc sử dụng thuốc có thể giúp giải quyết nhanh chóng và hiệu quả các triệu chứng sẽ mang lại nhiều lợi ích và thoải mái cho chúng ta.

1. Bổ sung nước và điện giải

Điều quan trọng nhất trong tiêu chảy cấp là bù nước và điện giải, nên ưu tiên dùng qua đường uống bằng các dung dịch như nước, muối và đường. Nước trái cây pha loãng, cùng với nước hầm xương hoặc súp có thể đáp ứng được nhu cầu về nước và muối khi bị tiêu chảy nhẹ.

Còn nếu bị tiêu chảy nặng hơn, chúng ta nên sử dụng dung dịch bù nước, điện giải qua đường uống bao gồm dung dịch ORS tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế Thế giới hoặc ORS thương mại.

Người lớn bị mất nước và giảm thể tích tuần hoàn nặng do tiêu chảy phải được bù dịch qua đường tĩnh mạch. Khi thể tích tuần hoàn được phục hồi mới chuyển sang uống dung dịch ORS.

2. Sử dụng kháng sinh

Tôi xin nhấn mạnh rằng chỉ những trường hợp tiêu chảy nặng do nhiễm khuẩn mới cần phải sử dụng kháng sinh, mọi người đừng tự mua kháng sinh về nhà để dùng khi bị tiêu chảy. Kháng sinh trong tiêu chảy giống như con dao hai lưỡi, dùng đúng thì tốt, dùng sai có thể gây hại và dễ gây kháng thuốc. Các loại kháng sinh thường dùng trong điều trị tiêu chảy do nhiễm khuẩn gồm: ciprofloxacin, ofloxacin, metronidazole, rifaximin… Việc sử dụng kháng sinh sẽ được bác sĩ cân nhắc dựa trên lợi ích điều trị và các tác dụng phụ tiềm ẩn.

3. Điều trị triệu chứng bằng thuốc

Khi cần điều trị triệu chứng, thuốc kháng tiết nước và điện giải vào trong lòng ruột chẳng hạn như racecadotril, là một lựa chọn hiệu quả vì giúp giảm lượng phân bài tiết và thời gian tiêu chảy. Racecadotril sẽ cải thiện nhanh và ít tác dụng phụ hơn so với loperamide.

Nói đến loperamide, đây là thuốc chống co thắt đường tiêu hóa khá phổ biến, có thể được sử dụng để giải quyết triệu chứng cấp thời khi bị tiêu chảy không kèm theo sốt và phân có chất nhầy, máu. Chúng ta không được dùng thuốc chống co thắt đường tiêu hóa khi có các dấu hiệu của bệnh kiết lỵ (sốt, phân có máu hoặc nhầy) trừ khi có sử dụng kháng sinh kèm theo. Đối với những trường hợp này, bismuth subsalicylate là một lựa chọn thay thế, tuy kém hiệu quả nhưng vẫn được chấp nhận.

Một số chất hấp phụ như kaolin, pectin… có tác dụng tạo khuôn phân, nhưng không làm giảm số lần đi tiêu và thời gian tiêu chảy sau điều trị nên cũng ít được sử dụng.

Vấn đề dùng thêm men vi sinh (probiotics) để điều trị tiêu chảy cấp còn tùy vào từng trường hợp nhưng bằng chứng hiệu quả thuyết phục nhất là các trường hợp tiêu chảy sau khi sử dụng kháng sinh.

4. Hướng dẫn về dinh dưỡng

Việc cung cấp đủ chất dinh dưỡng trong giai đoạn tiêu chảy cấp sẽ giúp cho cơ thể phục hồi nhanh hơn. Khi bị tiêu chảy cấp, mọi người nên ăn những thực phẩm đơn giản và cơ bản.

Các loại thực phẩm chẳng hạn như chuối là lựa chọn phù hợp vì chứa nhiều kali, một loại điện giải mà cơ thể chúng ta mất đi khi bị tiêu chảy. Cơm thì chúng ta nên ăn cơm trắng thay vì cơm gạo lứt. Cũng đừng quên các món ăn nhẹ và dễ tiêu hóa chẳng hạn như súp gà (không ăn phần da gà).

Cần tránh thức ăn có hàm lượng chất béo cao cho đến khi chức năng ruột phục hồi. Sản phẩm từ sữa cũng nên tạm thời tránh vì có thể khó tiêu hóa. Nguyên nhân là do sự giảm hấp thu lactose thường xảy ra sau viêm ruột nhiễm khuẩn.

Tôi cũng khuyên mọi người tránh ăn thực phẩm cay; các đồ uống và thực phẩm chứa fructose như mật ong, các loại trái cây sấy khô, trái cây đóng hộp hoặc si-rô…; hay các loại trái cây như táo, đào và lê; các loại đồ uống giảm cân, kẹo cao su không đường có chứa các chất tạo ngọt như sorbitol, mannitol và xylitol.

bác sĩ Bùi Hữu Hoàng — *PGS.TS.BS Bùi Hữu Hoàng*

Đó là những điều mà tôi muốn chia sẻ với các độc giả trong bài viết này về cách điều trị tiêu chảy cấp ở người lớn. Hy vọng những thông tin trên sẽ giúp mọi người vượt qua giai đoạn khó chịu do tiêu chảy cấp một cách nhanh chóng và hiệu quả. Chúc các bạn có một hệ tiêu hóa luôn khỏe mạnh!

Xem thêm: