Cúm ở Việt Nam có còn là căn bệnh theo mùa?

Chuyên gia viết bài: PGS.TS.BS. Phạm Quang Thái

Phó trưởng Khoa Kiểm soát bệnh truyền nhiễm, Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung Ương

Ngày cập nhật: 28/04/2025

Mục lục

Cúm mùa giờ không còn “đúng hẹn” như trước nữa
Cúm đang xuất hiện quanh năm
Vì sao cúm lại xuất hiện quanh năm?
Chúng ta cần thay đổi cách nhìn về bệnh cúm

1. Cúm mùa giờ không còn”đúng hẹn”như trước nữa

Trước đây, cúm mùa gần như luôn “ghé thăm” vào mùa đông xuân – khi thời tiết trở lạnh. Chúng tôi từng xem đó là quy luật quen thuộc, như một điều “đến hẹn lại lên”. Tuy nhiên, trong vài năm trở lại đây, quy luật này đang dần thay đổi: Cúm không còn xuất hiện theo mùa rõ rệt, và điều này đáng để tất cả chúng ta lưu ý.

2. Cúm đang xuất hiện quanh năm

Trước năm 2019, có đến 70-80% các ca cúm tập trung vào mùa đông xuân, với đỉnh dịch thường rơi vào tháng 12 đến tháng 2. Nhưng trong 5 năm gần đây, số ca cúm xuất hiện vào mùa hè và mùa thu tăng lên đáng kể – chiếm 40-50% tổng số ca mắc trong năm. Ngay cả khi trời nắng nóng, các bệnh viện lớn vẫn ghi nhận nhiều ca nhập viện vì cúm, có những đợt bùng phát xảy ra ngay giữa năm.

3. Vì sao cúm lại xuất hiện quanh năm?

Sự thay đổi này xuất phát từ nhiều nguyên nhân phức tạp.

Yếu tố môi trường đóng vai trò quan trọng, biến đổi khí hậu với xu hướng nóng lên toàn cầu có thể làm giảm sự phụ thuộc của vi rút cúm vào thời tiết lạnh, giúp chúng thích nghi trong thời tiết ấm nóng. Ô nhiễm không khí, đặc biệt bụi mịn, cũng làm suy yếu hệ miễn dịch đường hô hấp, khiến chúng ta dễ mắc bệnh cúm hơn.

Biến đổi khí hậu làm cúm mùa xuất hiện quanh năm

Xem thêm: Nhữnglưu ý cho mùa cúm 2024-2025 trong bối cảnh biến đổi khí hậu

Yếu tố xã hội như đô thị hóa nhanh, gia tăng dân số, và di chuyển rộng rãi làm tăng mật độ tiếp xúc, tạo điều kiện cho vi rút lây lan. Thói quen sử dụng điều hòa trong không gian kín cũng hạn chế lưu thông khí tự nhiên, tạo môi trường thuận lợi cho vi rút cúm tồn tại và phát tán.

Bên cạnh đó, yếu tố y tế cũng góp phần. Hệ thống giám sát dịch tễ và kỹ thuật xét nghiệm hiện nay đã tiến bộ hơn nhiều. Nhờ đó, chúng tôi có thể phát hiện được nhiều ca cúm hơn, kể cả những trường hợp nhẹ mà trước đây có thể bị bỏ sót. Đồng thời, nhận thức của người dân cũng tăng lên – nhiều người đã chủ động đi khám, xét nghiệm khi có dấu hiệu nghi ngờ, góp phần phản ánh đúng hơn tình hình lưu hành cúm.

4. Chúng ta cần thay đổi cách nhìn về bệnh cúm

Trước tình hình mới, chúng ta cần có hướng tiếp cận mới trong phòng chống bệnh cúm. Tư duy “bệnh theo mùa” cần được thay đổi, thay vào đó là chủ động phòng bệnh quanh năm.

Chúng tôi luôn khuyến khích mọi người tiêm phòng cúm ngay khi có thể, miễn là cơ thể khỏe mạnh và vắc xin sẵn có. Đừng chờ đến mùa đông hay “mùa dịch” mới đi tiêm, vì vi rút cúm giờ đây có thể xuất hiện bất cứ lúc nào. Các tổ chức y tế lớn trên thế giới cũng đã khuyến cáo có thể tiêm vắc xin cúm vào bất kỳ thời điểm nào trong năm.

Đồng thời, trong cộng đồng, có những người dễ bị ảnh hưởng nghiêm trọng hơn nếu nhiễm cúm, như trẻ nhỏ, người lớn tuổi, phụ nữ mang thai và những người có bệnh nền. Với họ, việc tiêm phòng và phòng ngừa không chỉ là cần thiết – mà còn là một hàng rào bảo vệ quý giá.

Bên cạnh vắc xin, những thói quen rất đơn giản như rửa tay thường xuyên, đeo khẩu trang khi cần, ăn uống lành mạnh, ngủ đủ giấc… cũng là biện pháp quan trọng giúp giảm nguy cơ mắc bệnh cúm và nhiều bệnh khác.

Tóm lại, cúm mùa ở Việt Nam đã thay đổi. Vì vậy, tôi mong rằng mỗi người chúng ta hãy thay đổi cách tiếp cận, từ bị động “đợi mùa cúm” sang chủ động phòng bệnh. Chỉ khi chúng ta hiểu đúng, hành động kịp thời, thì mới thực sự bảo vệ được sức khỏe cho bản thân, gia đình và những người xung quanh.

Xem thêm: