Rối loạn tiêu hóa sau phẫu thuật dạ dày
- Ngày cập nhật: 27/8/2025
Người bệnh sau cắt dạ dày thường gặp nhiều vấn đề về tiêu hóa và hấp thu dinh dưỡng. Những rối loạn này có thể chỉ ảnh hưởng đến tiêu hóa, chỉ ảnh hưởng đến hấp thu, hoặc cả hai.
1. Hội chứng “dạ dày bé”
Một tình trạng gần như ai cũng gặp là hội chứng “dạ dày bé” – dạ dày nhỏ lại khiến bạn nhanh no, ăn ít, lâu dần dễ thiếu dinh dưỡng và sụt cân. Giải pháp là chia thành nhiều bữa nhỏ trong ngày, ưu tiên thực phẩm giàu đạm và dưỡng chất, có sự hướng dẫn của chuyên gia dinh dưỡng.
2. Triệu chứng cắt dây thần kinh số 10
Trong phẫu thuật cắt dạ dày, đôi khi phải cắt kèm dây thần kinh số 10. Điều này có thể gây ra nhiều rối loạn tiêu hóa như đau bụng, đầy hơi, chướng bụng hoặc tiêu chảy. Phần lớn các triệu chứng sẽ giảm dần sau vài tháng, nhưng giai đoạn đầu có thể khiến bạn khó chịu, ngại ăn và dễ sụt cân.
Để giảm tác động này, bác sĩ thường cố gắng giữ lại các nhánh thần kinh số 10 nếu có thể, đặc biệt là nhánh gan, giúp hạn chế nguy cơ sỏi túi mật sau mổ. Sau khi cắt, phần dạ dày còn lại sẽ được nối với ruột bằng một trong các cách sau:
- Nối kiểu Polya: kỹ thuật đơn giản, nhưng dễ gây trào ngược dịch mật và viêm dạ dày.
- Nối kiểu chữ Y: ít gây trào ngược hơn, nhưng đôi khi làm thức ăn lưu lại lâu trong dạ dày (hội chứng ứ trệ). Tình trạng này thường cải thiện khi ăn uống đúng cách.
- Nối kiểu Billroth 1: giữ được đường tiêu hóa tự nhiên, thường áp dụng khi ung thư ở giai đoạn sớm.
Việc lựa chọn phương pháp nối sẽ được bác sĩ cân nhắc kỹ để vừa đảm bảo điều trị, vừa giúp bạn ăn uống và tiêu hóa tốt nhất sau mổ.
3. Thiếu men tụy ngoại tiết
Nhiều nghiên cứu cho thấy thiếu men tụy ngoại tiết rất phổ biến, đặc biệt gần như 100% ở người cắt toàn bộ dạ dày. Vì vậy, các Hiệp hội Y khoa khuyến cáo nên bổ sung men tụy ngoại tiết cho tất cả bệnh nhân sau mổ, kể cả khi chưa có triệu chứng rối loạn tiêu hóa. Liều thường dùng là 40.000–50.000 đơn vị lipase mỗi bữa ăn. Nếu đã có biểu hiện như đau bụng, tiêu chảy, phân sống… thì liều có thể tăng dần đến khi triệu chứng cải thiện, tối đa khoảng 75.000 đơn vị mỗi bữa.
PGS.TS.BS. Phạm Anh Vũ
Việc bổ sung men tụy và điều chỉnh chế độ ăn đúng cách sẽ giúp bạn hấp thu dinh dưỡng tốt hơn, duy trì sức khỏe và chất lượng sống sau phẫu thuật.
Xem thêm:
- Chuyện dạ dày – Ruột: Men gan cao thì phải làm sao?
- Làm thế nào để kiểm soát men gan cao hiệu quả?
- Rối loạn tiêu hóa sau phẫu thuật thực quản
Tài liệu tham khảo:
1. Jaclyn V. Moore, Stephanie Tom, Charles R. Scoggins và cs: Exocrine Pancreatic Insufficiency After Pancreatectomy for Malignancy: Systematic Review and Optimal Management Recommendations, Journal of Gastrointestinal Surgery 2020 https://doi.org/10.1007/s11605-020-04883-1
2. J.Enrique Dominguez‐Muñoz, Miroslav Vujasinovic, Daniel dela Iglesia và cs: European guidelines for the diagnosis and treatment of pancreatic exocrine insufficiency: UEG, EPC, EDS, ESPEN, ESPGHAN, ESDO, and ESPCG evidence‐based recommendations, United European Gastroenterol J .2025; 13: 125–172.
3. Marcello Di Martino, Ángela de la Hoz Rodriguez, Andrea Saibanti và cs: Pancreatic exocrine insufficiency after pancreatic resection: a systematic review, BMC Surgery (2025) 25:53
4. L Blonk , N J Wierdsma, E P Jansma và cs: Exocrine pancreatic insufficiency after esophagectomy: a systematic review of literature, Dis Esophagus. 2021 Dec 24;34(12): doab003. doi: 10.1093/dote/doab003
5. Jennifer Straatman, Jim Wiegel, Nicole van der Wielen, E P Jansma, Miguel A Cuesta, Donald L van der Peet: Systematic Review of Exocrine Pancreatic Insufficiency after Gastrectomy for Cancer, Dig Surg. 2017;34(5):364-370. doi: 10.1159/000454958. Epub 2017 Mar 18.
6. Daniel Croagh, Christoph W Michalski, Mark I van Berge Henegouwen , Sergio Alfieri: Diagnosis and management of pancreatic insufficiency in patients with gastrectomy due to cancer or gastric ulcers: a virtual roundtable expert discussion, Expert Rev Gastroenterol Hepatol. 2023 Dec;17(12):1313-1319. doi: 10.1080/17474124.2023.2296762. Epub 2024 Jan 1