Làm thế nào để kiểm soát men gan cao hiệu quả?

1. Điều chỉnh lối sống để bảo vệ gan mỗi ngày

Không có loại thuốc nào tốt hơn một lối sống lành mạnh. Với bệnh gan, đặc biệt là gan nhiễm mỡ, điều chỉnh lối sống chính là chìa khóa vàng để bảo vệ và hồi phục lá gan. Lời khuyên chính là:

• Ăn uống lành mạnh, ưu tiên rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt, thịt trắng (như thịt gà, cá), dầu ô liu; hạn chế thịt đỏ, thực phẩm chế biến sẵn, đồ ngọt, nước ngọt có đường và các món chiên rán ở nhiệt độ cao.
• Tập thể dục đều đặn, vừa phải, ít nhất 150 phút mỗi tuần (ví dụ: đi bộ nhanh, đạp xe, bơi lội), hoặc tăng cường vận động hàng ngày như đi cầu thang bộ, làm vườn, chơi thể thao.

• Kiểm soát cân nặng, nếu thừa cân hoặc béo phì, nên đặt mục tiêu giảm 5-10% trọng lượng cơ thể trong vòng 6 tháng. Bạn cần giảm từ từ không quá nhanh
• Hạn chế rượu bia, tốt nhất là dừng hẳn vì rượu bia có thể làm tổn thương gan. Người có bệnh gan nên tránh hoặc hạn chế tối đa rượu bia.
• Không/ Ngưng hút thuốc, ngủ đủ giấc, và học cách giảm căng thẳng.
• Đừng quên khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt nếu bạn thuộc nhóm nguy cơ cao: béo phì, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu

2. Giải pháp giúp làm giảm men gan

Hiện nay, chưa có thuốc điều trị đặc hiệu cho gan nhiễm mỡ, vì cơ chế tổn thương gan do nhiễm mỡ rất phức tạp. Điều trị cho đến hiện tại đa số là điều trị hỗ trợ và hướng dẫn điều chỉnh lối sống. Tùy từng trường hợp cụ thể, sẽ có những biện pháp điều trị . Chẳng hạn:

Trường hợp men gan tăng cao rõ rệt, SAMe (S-Adenosyl-L-methionine) – một hoạt chất đã được chứng minh giúp giảm men gan sau khoảng 2 tuần, đồng thời tăng glutathione, là chất chống oxy hóa mạnh giúp bảo vệ tế bào gan.

Nếu có sỏi mật mà chưa có biến chứng viêm nhiễm, ursodeoxycholic acid có thể giúp ích, mặc dù cần điều trị lâu dài và kết quả rất khiêm tốn.

Có người hỏi tôi, khi bị gan nhiễm mỡ thì những thuốc hạ mỡ máu như statin có hiệu quả không? Câu trả lời là các thuốc này không có tác dụng làm giảm mỡ trong gan, mà có tác dụng làm giảm mỡ trong máu từ đó làm giảm nguy cơ tim mạch. Tuy nhiên, trường hợp mà men gan tăng quá cao, gấp 5 lần, thì không được dùng vì có thể làm tổn thương gan thêm.

Và có một điều tôi luôn nhắc đi nhắc lại với bệnh nhân của mình là “first do no harm” nghĩa là trước tiên đừng làm điều gì tổn hại, cái gì mà không chắc thì mình đừng làm. Ở đây, ý tôi muốn nói đến những thuốc đông y, những cái cây lá cỏ tiêu độc, thanh nhiệt đừng tự ý sử dụng. Đại đa số các ca viêm gan nặng tôi từng điều trị đều liên quan đến việc dùng lá cây, nước mát, hay thuốc truyền miệng không được nghiên cứu cẩn thận. Nếu bạn đang bị gan nhiễm mỡ, hãy đến gặp bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn đúng đắn.

3. Lắng nghe cơ thể và kiểm tra định kỳ

Bởi bệnh gan thường tiến triển âm thầm, không gây triệu chứng rõ ràng trong nhiều năm. Vì vậy, chúng ta cần tập thói quen lắng nghe cơ thể mình mỗi ngày. Chỉ là mệt mỏi kéo dài, chán ăn, đầy bụng, hay đau nhẹ vùng bụng – những dấu hiệu tưởng như nhỏ nhặt ấy cũng có thể là lời cảnh báo sớm của gan hoặc các bệnh chuyển hóa khác.

Tiếp đó, kiểm tra sức khỏe định kỳ là điều rất quan trọng. Nhất là với những ai đang thừa cân, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu, hay có người thân mắc bệnh gan — thì càng nên chủ động tầm soát. Chỉ một vài xét nghiệm đơn giản (như men gan, đường huyết, mỡ máu) kết hợp với siêu âm bụng và đánh giá lối sống cũng có thể giúp phát hiện bệnh sớm và kịp thời xử lý.

Xem thêm:

• Chuyện dạ dày – Ruột: Men gan cao thì phải làm sao?
• Men gan cao do gan nhiễm mỡ: Bạn đã biết gì về tình trạng này?

Tài liệu tham khảo:

1. Clinical Care Pathway for the Risk Stratification and Management of Patients With Nonalcoholic Fatty Liver Disease. Kanwal F, Shubrook JH, Adams LA, et al. Gastroenterology. 2021;161(5):1657-1669. doi:10.1053/j.gastro.2021.07.049.

2. Lifestyle Interventions in Nonalcoholic Fatty Liver Disease. Younossi ZM, Zelber-Sagi S, Henry L, Gerber LH. Nature Reviews. Gastroenterology & Hepatology. 2023;20(11):708-722. doi:10.1038/s41575-023-00800-4.

3. Nonalcoholic Fatty Liver Disease and Cardiovascular Risk: A Scientific Statement From the American Heart Association. Duell PB, Welty FK, Miller M, et al. Arteriosclerosis, Thrombosis, and Vascular Biology. 2022;42(6):e168-e185. doi:10.1161/ATV.0000000000000153.

4. Lifestyle Changes in Patients With Non-Alcoholic Fatty Liver Disease: A Systematic Review and Meta-Analysis. Fernández T, Viñuela M, Vidal C, Barrera F. PloS One. 2022;17(2):e0263931. doi:10.1371/journal.pone.0263931.

5. ACG Clinical Guideline: Malnutrition and Nutritional Recommendations in Liver Disease. Singal AK, Wong RJ, Dasarathy S, et al. The American Journal of Gastroenterology. 2025;120(5):950-972. doi:10.14309/ajg.0000000000003379.

6. AGA Clinical Practice Update on Lifestyle Modification Using Diet and Exercise to Achieve Weight Loss in the Management of Nonalcoholic Fatty Liver Disease: Expert Review. Younossi ZM, Corey KE, Lim JK. Gastroenterology. 2021;160(3):912-918. doi:10.1053/j.gastro.2020.11.051.

7. AASLD Practice Guidance on the Clinical Assessment and Management of Nonalcoholic Fatty Liver Disease. Rinella ME, Neuschwander-Tetri BA, Siddiqui MS, et al. Hepatology (Baltimore, Md.). 2023;77(5):1797-1835. doi:10.1097/HEP.0000000000000323.

8. Management of Non-Alcoholic Fatty Liver Disease: Lifestyle Changes. Lv H, Liu Y. World Journal of Gastroenterology. 2024;30(22):2829-2833. doi:10.3748/wjg.v30.i22.2829.

9. Frezza M. Surrenti C. Manzillo G. et al. Oral S-adenosylmethionine in the symptomatic treatment of intrahepatic cholestasis. A double-blind, placebo-controlled study. J Gastroenterol 1990;99:211-215.

10. Vendemiale G, et al. Scand J Gastroenterol. 1989;24(4):407-15

11. Usefulness of Health Checkup for Screening Metabolic Dysfunction-Associated Fatty Liver Disease and Alcohol-Related Liver Disease in Japanese Male Young Adults. Tajirika S, Miwa T, Francisque C, et al. Scientific Reports. 2023;13(1):7987. doi:10.1038/s41598-023-34942-x.

12. Abnormal Liver Blood Tests: Primary Care Approach. Mijač D, Krstić MN, Marković AP, et al. Digestive Diseases (Basel, Switzerland). 2022;40(2):215-222. doi:10.1159/000517016.

13. Time to Focus on Chronic Liver Diseases in the Community: A Review of Primary Care Hepatology Tools, Pathways of Care and Reimbursement Mechanisms. Pryke R, Guha IN. Journal of Hepatology. 2023;78(3):663-671. doi:10.1016/j.jhep.2022.10.010.

14. Detecting at-Risk Steatotic Liver Disease and Liver Fibrosis in the Community. Adams LA, Thiele M, Tsochatzis EA. Hepatology (Baltimore, Md.). 2025;:01515467-990000000-01285. doi:10.1097/HEP.0000000000001400.

15. Implementation of a Liver Health Check in People With Type 2 Diabetes. Abeysekera KWM, Valenti L, Younossi Z, et al. The Lancet. Gastroenterology & Hepatology. 2024;9(1):83-91. doi:10.1016/S2468-1253(23)00270-4.

16. Evaluation of Abnormal Liver Tests in the Adult Asymptomatic Patient. Schreiner AD, Rockey DC. Current Opinion in Gastroenterology. 2018;34(4):272-279. doi:10.1097/MOG.0000000000000447.