Điều trị viêm phổi do vi khuẩn không điển hình ở trẻ em

Chuyên gia viết bài: PGS.TS.BS Lê Thị Hồng Hanh

Giám đốc trung tâm Hô hấp, Bệnh viện Nhi Trung Ương

• Ngày cập nhật: 24/05/2025

1. Viêm phổi do vi khuẩn không điển hình là gì?

Viêm phổi là tình trạng phổi bị viêm do nhiễm vi sinh vật, có thể ảnh hưởng một hoặc lan rộng cả hai bên phổi. Trong đó, có khoảng 20–30% trường hợp là do vi khuẩn không điển hình – loại vi khuẩn có cấu trúc đặc biệt, không có vách tế bào nên khó phát hiện bằng các xét nghiệm thông thường. Những loại vi khuẩn này bao gồm Mycoplasma pneumoniae (chiếm khoảng 55–70%), Chlamydia pneumoniae (10–15%) và Legionella (5–7%). Mặc dù khó phát hiện, chúng tôi vẫn có thể chẩn đoán và điều trị hiệu quả nếu bệnh nhân được thăm khám kịp thời và đúng cách.

2. Các triệu chứng thường gặp trong viêm phổi do vi khuẩn không điển hình?

Bệnh viêm phổi do vi khuẩn không điển hình thường diễn biến từ từ. Trẻ có thể sốt nhẹ, mệt, ho khan trong vài ngày đầu. Sau khoảng 3–7 ngày, các triệu chứng viêm phổi mới rõ rệt hơn như sốt cao, ho nhiều, có thể ho đờm. Trẻ lớn than đau ngực, khó thở, đôi khi cảm thấy mệt, nhức đầu. Một số trẻ còn có các triệu chứng khác như rối loạn tiêu hóa, viêm khớp, nổi ban…

3. Điều trị viêm phổi do vi khuẩn không điển hình?

Việc lựa chọn kháng sinh đúng cho viêm phổi do vi khuẩn không điển hình là yếu tố then chốt để điều trị hiệu quả và an toàn cho trẻ. Do không có vách tế bào, vi khuẩn không điển hình không bị tác động bởi các kháng sinh thường dùng như nhóm beta-lactam, aminoglycosid hay glycopeptid. Vì vậy, để điều trị nhóm vi khuẩn này, chúng tôi cần dùng các loại thuốc tác động vào quá trình tổng hợp protein hoặc ADN của vi khuẩn, tiêu biểu là nhóm macrolid, doxycyclin và quinolon.
Trong đó, macrolid là lựa chọn hàng đầu vì ít tác dụng phụ và phù hợp cho trẻ em. Chúng tôi thường dùng azithromycin liều 10 mg/kg/ngày trong 3–5 ngày, clarithromycin 15 mg/kg/ngày chia 2 lần trong 7–10 ngày, hoặc erythromycin 30–40 mg/kg/ngày chia 3–4 lần trong 7–10 ngày.

Hầu hết trẻ cải thiện triệu chứng và khỏi bệnh sau khi dùng macrolide với liều và chỉ định phù hợp.
Trong một vài trường hợp trẻ không đáp ứng với macrolid – vẫn sốt cao sau 48–72 giờ điều trị, các triệu chứng không cải thiện, tổn thương phổi tiến triển nặng – hoặc khi xét nghiệm cho thấy vi khuẩn có gen kháng macrolid, chúng tôi sẽ cân nhắc đổi kháng sinh tetracyclin hoặc quinolon. Tuy nhiên nhóm tetracyclin không dùng cho trẻ dưới 8 tuổi và quinolon cân nhắc ở nhóm trẻ lớn.

Xem thêm:

• Viêm phổi ở trẻ em: Nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị
• Những điều cần biết về viêm phổi trẻ em? Khi nào mẹ cần đưa trẻ đi khám ngay?