Đái tháo đường & cúm: Mối nguy kép không thể xem nhẹ
Chuyên gia viết bài: GS.TS.BS.NGND Trần Hữu Dàng
Chủ tịch Liên đoàn Nội tiết Đông Nam Á (AFES)
Uỷ viên BCH Tổng hội Y học Việt Nam
Chủ tịch Hội Nội tiết & Đái tháo đường Việt Nam
Phó giám đốc Đại học Duy Tân kiêm Hiệu trưởng Trường Y Dược
Nguyên Phó Hiệu trưởng trường Đại học Y Dược Huế
Ngày cập nhật: 24/12/2025
Mục lục
1. Với người bệnh đái tháo đường, cúm không chỉ là cảm sốt thông thường
Trong thời gian điều trị, thăm khám cho người bệnh đái tháo đường, tôi nhận ra một điều tưởng đơn giản nhưng vô cùng quan trọng: cúm không bao giờ là “nhẹ” với những ai có bệnh nền. Cúm là bệnh truyền nhiễm rất phổ biến, nhiều người chủ quan vì nghĩ rằng chỉ sốt, ho hay mệt vài ngày sẽ tự khỏi. Nhưng với người có đái tháo đường, một đợt cúm thoáng qua cũng có thể làm sức khỏe sụt giảm nhanh chóng.
Các nghiên cứu đã cho thấy nguy cơ tử vong do cúm ở người có đái tháo đường cao gấp 3 lần, còn nguy cơ phải nhập viện vì các biến chứng lại cao hơn 6 lần so với người không mắc đái tháo đường. Nguy cơ viêm phổi tăng tới 7,4 lần, và nguy cơ nhiễm trùng huyết – một biến chứng đe dọa tính mạng – tăng gần 6 lần.
Điều tích cực là chúng ta hoàn toàn có thể chủ động giảm thiểu những rủi ro này bằng vaccine – một biện pháp đơn giản, độ an toàn cao và đã được chứng minh giúp giảm đáng kể nguy cơ mắc cúm cũng như biến chứng nặng.
2. Người có đái tháo đường dễ bị nặng khi mắc cúm – vì sao?
Khi đường huyết tăng cao, hệ miễn dịch – vốn là “hàng rào” bảo vệ cơ thể – không còn hoạt động hiệu quả. Các tế bào miễn dịch không còn đủ mạnh để tiêu diệt virus cúm, nên virus dễ xâm nhập và phát triển nhanh chóng.
Đường huyết cao kéo dài còn làm tổn thương các mạch máu nhỏ ở phổi, khiến phổi yếu đi, và giảm khả năng trao đổi khí. Bên cạnh đó, nhiều người mắc đái tháo đường có bệnh nền kèm theo như bệnh tim mạch, thận, hoặc béo phì – làm tăng nguy cơ biến chứng nặng khi mắc cúm.
Một điểm đặc biệt nữa là đường huyết ở người có đái tháo đường thường lên xuống thất thường, gọi là “biến động glucose”. Sự biến động này làm tăng phản ứng viêm và tổn thương tế bào trong cơ thể, khiến cúm dễ trở nên nặng và chậm hồi phục.
3. Hướng dẫn bảo vệ người bệnh đái tháo đường trong mùa cúm
Virus cúm có thể trở thành mối đe dọa lớn với người có đái tháo đường, nhưng chúng ta có biện pháp để phòng ngừa hiệu quả. Vaccine cúm đã được chứng minh giúp giảm 54% nguy cơ nhập viện và 58% nguy cơ tử vong – những con số đủ cho thấy hiệu quả của việc tiêm phòng. Không chỉ vậy, vaccine còn giúp giảm 11% nguy cơ nhập viện do biến chứng đái tháo đường, 16% nguy cơ tử vong tim mạch, và 15% nguy cơ tử vong do nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ.
Các hướng dẫn từ các tổ chức y khoa uy tín trên thế giới cũng khuyến cáo rằng mọi người từ 6 tháng tuổi trở lên, người có bệnh mạn tính, đặc biệt là đái tháo đường, nên tiêm vaccine cúm hằng năm nếu không có chống chỉ định [1]. Người bệnh đái tháo đường được khuyến cáo tiêm vaccine cúm bất hoạt dạng tiểu đơn vị hoặc phân mảnh, và không dùng vaccine cúm sống, giảm độc lực vì lý do an toàn [1]. Tại Việt Nam, cúm lưu hành quanh năm, vì vậy nên tiêm phòng càng sớm càng tốt ngay khi vaccine có sẵn. Dù đã từng mắc cúm, người bệnh đái tháo đường vẫn cần tiêm vaccine mỗi năm, bởi virus cúm có nhiều chủng và biến đổi liên tục (vaccine cũng được cập nhật hằng năm để đảm bảo hiệu quả).
Bên cạnh tiêm phòng, cũng cần thực hiện các biện pháp phòng ngừa không đặc hiệu như vệ sinh cá nhân, rửa tay thường xuyên bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn; đeo khẩu trang khi đến nơi đông người, hạn chế tiếp xúc với người có triệu chứng cúm; giữ ấm cơ thể, ăn uống đủ chất, nghỉ ngơi hợp lý để tăng sức đề kháng…
Xem thêm:
- Thông tin hữu ích về tiêm phòng cúm cho người bệnh đái tháo đường và người chăm sóc (phần 1)
- Người bị đái tháo đường cần được tiêm phòng cúm hằng năm
- Bệnh cúm ở người đái tháo đường có nguy hiểm không?
